EURES 30 jaar!
EURES van fax/telefoon naar smartphone.
Heeft de tand des tijds invloed gehad op de dienstverlening van EURES (EURopean Employment Services)?
Onze oudste EURES adviseur, Arend Mud, kijkt terug op zijn 27 jaar bij EURES.
Als ik ‘instap’, het is het voorjaar van 1997, bestaat EURES bijna drie jaar, dus je kunt wel stellen dat ik uit de ‘oude tijd’ kom. Terugwandelend naar het hier en nu, stip ik een aantal veranderingen aan die EURES nationaal en -transnationaal heeft doorgemaakt.
Mijn verhaal begint zoals gezegd in 1997, ik werk bij het arbeidsbureau. Destijds, volgens de Europese Commissie dé plek waar je ook informatie en advies over wonen en werken in één van de andere EU/EER-lidstaten zou moeten kunnen krijgen. De EU/EER kent op dat moment 15 lidstaten; Zweden, Oostenrijk en Finland zijn net toegetreden. Elke lidstaat had nog zijn eigen munteenheid. En op 15 september van dat jaar werd het domein Google.com geregistreerd. In de EU/EER werkten op dat moment ongeveer 475 speciaal opgeleide EURES adviseurs (in die jaren Euro-consulenten genoemd). Namens EURES werken zij bij arbeidsbureaus, vakbonden en enkele universiteiten. Dit netwerk zal in de daaropvolgende jaren, mede als gevolg van de uitbreiding van de Unie, uitgroeien tot meer dan 1.000 adviseurs in 2024.
Vrij verkeer binnen Europa
Vrij verkeer binnen ‘Europa’ bestond al enige tijd (sinds 1968) en in de lidstaten met een gemeenschappelijke grens wordt Europese dienstverlening dan al geruime tijd verleend. Zo is het al heel gebruikelijk om in het ene land te wonen en dagelijks of wekelijks de grens over te steken om in het naburige land te gaan werken. Maar sinds het begin van de jaren 90 krijgt ook de transnationale dienstverlening al vorm. Het zal echter nog tot medio ’94 duren voordat EURES wordt opgericht. Vanaf dat moment wordt onder die naam dienstverlening wordt geboden aan mensen die willen emigreren binnen de EU/EER. De adviseurs kregen de opdracht het vrij verkeer binnen de EU/EER te faciliteren en te bevorderen en de Europese arbeidsmarkt transparant te maken.
Van EURES als ‘zoekmachine’ naar Google
Naast kennis, er is hiervoor een speciale opleiding en inmiddels ook bijscholing trainingen, en ons EURES-netwerk, beschikten we over beperkte middelen. We hadden een fax/telefoon en een computer. Deze computer maakte het mogelijk om vacatures te selecteren en berichten te sturen naar de Europese collega’s. Naast hun reguliere werk besteedden de meeste EURES adviseurs maximaal 50% van hun werktijd aan Europese dienstverlening. Wij waren ‘Mr./Mrs. Google’, een menselijke ‘zoekmachine’. In die tijd bezochten we de verschillende EU/EER landen persoonlijk en ontvingen, samen met andere EURES collega’s, gedurende twee dagen specifieke informatie over wonen en werken in bijvoorbeeld Zweden of Frankrijk. Een uitdagende, maar boeiende tijd. Rond het jaar 2000, in de meeste landen hielden we ons toen al full time bezig met Europese dienstverlening, veranderde het werk van de EURES-adviseur in zekere zin. In eerste instantie door de introductie van het internet en een paar jaar later dankzij de bekendste zoekmachine: Google. Maar ook de uitbreiding van de Europese Unie (vanaf 2004) had gevolgen voor EURES en het werk van de EURES adviseur. De vraag naar informatie nam toe. Steeds meer jongeren, maar ook ouderen raakten geïnteresseerd in wonen en/of werken over de grens. Bedrijven gingen, door gebrek aan geschikt personeel in eigen land, steeds vaker op zoek naar informatie en advies over werven in Europa. Voordien waren het vooral bedrijven die het EURES netwerk gebruikten bij de werving van seizoens-personeel in de zomer; de aardbeienplukkers voor Deense bedrijven, entertainers voor hotels en campings in Frankrijk of Spanje, ja zelfs voor Disneyland Parijs werd Europa breed geworven. Of in de winter, bij bedrijven in de bekende Europese skigebieden.
Met de tijd mee: EURES verlegt haar focus
Het zal ergens tussen 2010 en 2015 zijn dat in de meeste Europese landen de EURES adviseurs hun focus moeten verleggen. Het voornaamste doel is dan het ondersteunen van bedrijven in hun zoektocht naar werknemers op de Europese arbeidsmarkt. Persoonlijke assistentie aan burgers, met carrièrewensen in een ander EU/EER land, werd ‘ Google hulp’; het EURES-portaal, de Socials (LinkedIn, Instagram en Facebook) en de Grensinfopunten in de Cross borders.
De digitale mogelijkheden om dienstverlening te bieden namen toe. De Europese Online Banendagen (EOJD’s) werden geïntroduceerd, als aanvulling op banenbeurzen op locatie, wat een praktische en kosteneffectieve manier is omvraag en aanbod met elkaar te verbinden. Inmiddels hadden de adviseurs laptops, email, smartphones en konden zelfs in de trein of vanuit het buitenland blijven werken en communiceren.
Daarnaast worden, om het voor werkgevers, maar ook voor werkzoekenden aantrekkelijker te maken om te werven of werk te zoeken in Europa, de Targeted Mobility Schemes geïntroduceerd. EURES krijgt financiële middelen om het inwerken van een buitenlandse werknemer voor werkgevers aantrekkelijker te maken, maar ook ter ondersteuning van de verhuizing naar een ander land of ten behoeve van een sollicitatiegesprek op locatie.
De Europese verordening, op basis waarvan EURES destijds in het leven was geroepen, werd in 2016 aangepast en het EURES-netwerk werd uitgebreid. Andere (commerciële) partijen konden en kunnen vanaf dan lid of partner worden van het EURES netwerk en EURES-diensten aanbieden. Tegelijkertijd wordt er in elke lidstaat een Nationaal coördinatie bureau (NCO) in het leven geroepen. En met de Brexit verliezen we, zeker voor veel jonge (Zuid) Europeanen, een zeer aantrekkelijk land om te wonen en te werken.
EURES vanaf 2020: omgaan met een krappe Europese arbeidsmarkt
En toen was daar begin 2020 de Covid crisis, vrij verkeer was niet of nauwelijks meer mogelijk. Mede door de doorontwikkeling van digitale middelen en een rotsvast vertrouwen dat het goed zou komen bleef EURES haar dienstverlening verzorgen.
Ondertussen, we schrijven 2021, wordt EURES ondergebracht bij een nieuw instituut binnen de Europese commissie, de European Labour Authority (ELA). Het doel van EURES wordt opnieuw gedefinieerd; vrije arbeidsmobiliteit heet nu: vrije, eerlijke en duurzame (arbeids)mobiliteit. Al voor Covid zagen we als EURES al krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt ontstaan, maar in vrijwel de hele EU/EER werden de tekorten aan vakbekwame arbeidskrachten in vele sectoren al zichtbaar. Het gevolg was, hoewel begrijpelijk, dat veel landen minder tot geen dienstverlening gingen bieden aan burgers die willen emigreren. Op dit moment richten zij zich op het aantrekken van vakkrachten uit andere EU/EER landen en in enkele gevallen zelfs daarbuiten. Je kunt je voorstellen dat die insteek zijn weerslag heeft op het werk van EURES, de EURES adviseurs in die landen en daarmee de samenwerking binnen het EURES netwerk.
Uitbreiding dienstverlening EURES Nederland
Nederland daarentegen heeft in 2022 de Europese dienstverlening juist uitgebreid. Wij hebben nu, naast een team voor de Nederlandse werkgevers en voor de Cross borders, een EURES werkzoekenden team Transnationaal, met zeer toegewijde, goed opgeleide en uiterst bekwame EURES adviseurs. Alle burgers in Nederland kunnen dus (weer) persoonlijk bij een EURES-adviseur van het UWV EURES terecht voor betrouwbare, onafhankelijke informatie en advies over wonen en werken in de EU/EER.
Maar ook de vaak hoog opgeleide partners van kennismigranten en mensen uit andere lidstaten, die hun WW uitkering vanuit dat land exporteren, vallen onder deze dienstverlening. Waarmee de Nederlandse arbeidsmarkt haar voordeel kan doen.
Zeker, ik noemde het al, ook Nederland kent sectoren met tekorten. Maar we mogen niet vergeten dat we mensen met plannen om te emigreren, niet tegen kunnen houden. Denk daarbij ook aan mensen die een andere baan aangeboden krijgen in het buitenland of zij die daardoor gedwongen worden te emigreren. We bieden emigranten dienstverlening en bevoordelen daarmee ook de werkgevers in de andere lidstaten. Onze filosofie is, door elkaar, als lidstaten, op deze wijze van dienst te zijn, we noemen dat wederkerigheid, hopen we het vrij verkeer in de EU/EER in stand te kunnen houden. Het mag duidelijk zijn dat wij daarentegen, waar het krapte-sectoren betreft, emigratie niet actief promoten.
EURES is mijns inziens daarom, nog steeds, een buitengewoon waardevol netwerk, meegegaan met en zich aangepast aan de tijdgeest. Aan de wensen, de noden van de Europese arbeidsmarkt, soms tegen de stroom in. Maar als één team dat het vrij en eerlijke verkeer van personen binnen de EU/EER een warm hart toedraagt. Altijd bereikbaar voor elkaar, gewoon onder de sneltoets van onze smartphone!
Arend Mud EURES adviseur werkzoekenden dienstverlening UWV EURES Transnationaal 1997 – 2024